Recensie: Dimitri Verhulst - Kaddisj voor een kut

Over het boek:

Auteur: Dimitri Verhulst

Titel: Kaddisj voor een kut

ISBN: 978 90 254 4378 8

Uitgever: Atlas Contact, 2014

Kopen op bol.com

Waardering: ★★★★☆ 

Je hebt lang gewacht om het relaas van jouw jaren in een instelling voor verwaarloosde jongeren neer te pennen. Je hebt het uitgesteld, beseffende, lichtjes gehoopt zelfs, dat zulks vaak tot afstel leidt. Je wou niet de zieltogende schrijver van het trieste-jeugd-gebrompot zijn. Voor zover je dat nog niet was. Maar toen je een jonge vrouw, een ex-instellingskind, zich voor jouw ogen van het leven zag beroven, en toen twee van je oude soortgenoten de kranten haalden nadat ze hun eigen kinderen hadden vermoord omdat ze zich geen raad wisten met het familieleven dat hun nooit was aangeleerd, heeft het blad papier zich vanzelf naar je toegeschoven. De eerste persoon enkelvoud kon worden afgeschaft, en het voelde veilig, eindelijk te verdwijnen in de ellende van een ander.

Verhulst bij Pauw

Toen Dimitri Verhulst afgelopen week (dinsdag 2 september) op TV te zien was in een aflevering van Pauw, vertellende over zijn nieuwe boek, wist ik het zeker. Dit boek wilde ik snel lezen! Kwam goed uit dat ik hem diezelfde middag al gekocht had, dus hoefde dit niet lang op zich te laten wachten. Het was vooral het onderwerp wat me aansprak, de manier waarop Verhulst hierover vertelt en het feit dat hij het zelf allemaal aan den lijve heeft ondervonden. In de aflevering las hij ook nog een stuk voor uit zijn boek, en zijn stem heeft me tijdens het lezen van dit verhaal de hele tijd vergezeld. Ik hoorde de tekst bijna op zijn manier voorgedragen worden. Je kunt dit stukje aflevering van Pauw hier terugzien. 

Recensie

Het boek Kaddisj voor een kut bestaat eigenlijk uit twee delen. Het eerste deel schetst een rauw beeld van het leven van instellingskinderen. Dit deel is een intern monoloog in de tweede persoon van een persoon die zijn leven in een instelling in herinneringen uiteenzet. Dit gebeurt aan de hand van herinneringen die zich opdringen tijdens een begrafenismis van een van zijn lotgenoten, Gianna, ook een instellingskind.

Verhulst heeft een hele eigen, unieke vertelstijl. Op een bepaalde manier bloemrijk, maar toch niets verhullend, rauw en recht voor zijn raap. Gianna wordt in het eerste deel als symbool gezet voor het lot van instellingskinderen, de onbeduidendheid van hun leven, de vergetelheid van hun bestaan.

"En als jij, jij zowel als al die anderen hier aanwezig, naar die kist vlak voor het altaar keken, dan moesten jullie beseffen dat Gianna's begrafenis perfect inwisselbaar kon zijn met die van jullie. Het zou amper verschil hebben gemaakt wie van jullie daar te gisten lag; de offerschaal zou er die dag niet beter bij gevaren hebben."

Er zit ook een zekere wrange ironie in het verhaal. De setting van het eerste deel maakt dit des te meer duidelijk. Terwijl de pastoor preekt over de oneindige goedheid van God, het heilige leven, de Evangelie, noem maar op - wordt aan de andere kant juist duidelijk hoe dit totaal niet op gaat voor het leven van instellingskinderen, verschoppelingen, zij die allang hebben geleerd dat niet al het leven heilig is.

"Met de Heer aan jullie zijde hadden jullie niets te vrezen. Best mogelijk. Het punt was: De Heer stond niet aan jullie zijde!"

Het tweede deel van het verhaal vertelt over twee andere levens, ex-instellingskinderen, en laat op gruwelijke en harde manier zien hoe het leven hen vergaan is, tot welke daden ze uiteindelijk gedreven zijn en wat de rol van hun leven in een instelling hierin gespeeld heeft.

Kaddisj voor een kut is een nietsontziende roman. Het is kritisch en hard. Een wrang en cynisch verhaal over het leven in een instelling en het lot van instellingskinderen. Dimitri Verhulst heeft dit verhaal in een perfect passende jas gegoten, het zou op een andere manier niet beter vertelt kunnen worden. Een verhaal dat zeker binnenkomt als je het leest, en een verhaal dat daarna voorlopig ook nog niet zal wegebben.